Teknoloji Çağı Çocuklarını Eğitmek

                 

                 Öğretmenlik mesleğinde, yeni bilgilere açık olmak ve sürekli öğrenmeye çalışmak en az tecrübeli öğretmen olmak kadar değerlidir. Çalıştığım kurumun bu konuda çalışanlarını sürekli destekleyen, “öğrenen öğretmen” kavramına çok kıymet veren bir okul olması en büyük şanslarımdan biri.

Yılın son haftasında da devam ettiğimiz “öğrenen öğretmen” eğitimleri kapsamında ODTÜ Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Bölümü öğretim üyesi Soner Yıldırım’dan bir eğitim alma şansım oldu. Eğitimin konusu “Teknoloji Çağı Çocuklarını Eğitmek”

Konu, adından da anlayacağımız üzere biz öğretmenlerin kafasının en karışık olduğu kavram olan “teknoloji” üzerineydi. Sınıf öğretmenleri olarak derslerimizde zaman zaman teknolojinin eğitim konusunda sağladığı nimetlerden faydalanırken zaman zaman da -özellikle çocuklar üzerindeki olumsuz etkilerine şahit olduğumuzda ya da bunlarla ilgili bir şeyler okuduğumuzda-  teknolojiyi tamamen yok sayma eğilimdeyiz. Dinlediklerim eğitim teknolojilerini kullanırken dikkat etmem gereken noktalarda farkındalığımın artmasını sağladı. Öğrendiklerimi yazıya dökmek istedim.

Öncelikle öğretebilmek için öğrenmenin ne olduğunu iyice anlamamız gerekiyor. Öğrenmenin iki önemli temeli var. Bunlardan biri hepimizin bildiği üzere fizyolojik temeller. Öğretmeni olduğumuz yaş grubunun fizyolojik özelliklerini çok iyi bilmeli ve tanımalıyız. Yaş düzeyine uygun olarak öğrencilerin hareket ihtiyacına cevap vermeli, aralıklı ve çoklu tekrarlar yapmalıyız. Bir diğer temel ise genellikle göz ardı etme eğiliminde olduğumuz öğrenme psikolojisi. Aslında yapmamız gereken şey belki de işin psikolojik boyutunu ön plana çıkarıp kalıplardan kurtulmak… Öğrencilerin duygularını işin içine katarak yaptığımız her hamle öğrenmenin kalıcı olmasını sağlıyor.

“Bu kalıplardan kurtulurken teknolojiyi nasıl kullanmalıyız?” sorusu burada karşımıza çıkıyor. Bunun için de yapmamız gereken, öğrencilerimizin fizyolojisi ile bağlantılı olarak insan beynini tanımaya çalışmak.

Bu konudaki ilk ve en önemli bilgi, beynimizin 4.5 milyon yılda evrimleşmiş olduğu bilgisi. İnternet ise hayatımızda sadece 20 yıldır etkin, üstelik sürekli gelişiyor.  İnternetle birlikte insan o kadar fazla bilgiye maruz kalıyor ki düşünme kapasitesi 20 yıl öncekiyle aynı olan beynimiz buna uyum sağlamakta zorlanıyor. Kısacası bu kadar fazla bilgiyle beynimiz başa çıkamıyor.

Aldığım eğitimde paylaşılan bir araştırma beni gerçekten çok etkiledi. Bu araştırmanın ortaya koyduğu sonuçlara göre, ortalama bir ortaokul öğrencisi bir gününün 145-225 dakikasını internette geçiriyor. Bu 4 saatlik bir süre demek… Gününün 9 saatini okulda geçiren bir öğrenci için bunun ne kadar büyük bir zaman aralığı olduğunu fark ettiğimde gerçekten çok şaşırdım. Eve döndükten sonra aileleri ile geçirebilecekleri vakitlerinin neredeyse tamamı demek bu…

Başka bir araştırmanın sonuçlarına göre, en iyi öğrenme kanalı youtube. Ancak burada yer alan videoların süresi 3 dakikayı geçerse kapatılıyor. Teknolojinin bizi getirdiği nokta çocukların sadece duyarak ve görerek öğrenme konusunda istekli hale gelmiş olmaları. Dikkat süresi artık 8 saniyeye kadar düşmüş durumda.

Buradan yola çıkarak günümüzde sosyal becerilerini geliştirmiş olan insanların öne çıkmaya başladığını söyleyebiliriz. Yani empati kurabilen, problem çözme becerisi gelişmiş insanlara daha çok ihtiyaç duyuluyor. Bunu fark edip önlem almaya çalışan ülkeler var. Örneğin İngiltere’de matematik dersi başarısının düşmesi üzerine çocuklara felsefe okumaları yaptırılıyor ve başarının artmaya başladığı gözlemleniyor. Farklı ülkelerde yapılan çalışmalarla bu örnekler çoğaltılabilir.

                İngilizce "no mobile phobia" dan türetilen nomofobi cep telefonuyla iletişim olanağından uzak kalma korkusu olarak tanımlanıyor ve genç nesilde gittikçe yaygınlaşmakta. Cep telefonuna ulaşamayan çocuklarda panik ve kaygı artışı başlıyor ve bazı durumlarda olumsuz fiziksel tepkilere kadar gidebiliyor. Buna bağlı olarak ders süreleri çocuklara uzun gelmeye başlıyor ve çocukları sınıfta tutmak zorlaşıyor.

Peki biz ne yapmalıyız? Eğitim teknolojilerini, öğrencilerin kritik düşünme becerilerini geliştirecek şekilde kullanmaya gayret ederek başlayabiliriz. Bir problemi farklı yollardan çözmeye yarayan yaratıcılık kavramını ön planda tutmalıyız. Öğrencilerin hareket ihtiyacını karşılamaya yönelik etkinlikleri ders planlarımıza dahil etmeliyiz. Elle yazı yazmanın, parmak kullanımı ile öğrenme arasındaki bağlantının farkında olup öğrencilerin kendilerini yazarak ifade etmelerinin önünü açmalıyız. Öğrenmede hikayelerin ve hikayeleştirmenin önemini fark ederek bu alanda çalışmalarımızı artırmalıyız. Bunları yaparken teknolojiyi amaç olarak değil araç olarak kullanmak hedeflerimize ulaşmamızı kolaylaştırabilir. Tamamen yok saymadan, yerinde ve kıvamında kullanarak…

Barcelona'da Bir Kitapkurdu...

“İki ömrüm olsun isterdim; biri yaşamak, diğeri okumak için.”

Eserleri ile tanışmadan önce bu cümlesini tanımıştım ünlü Alman yazar, filozof ve eğitimci Goethe’nin. Kısacık ama etkisi büyük bir cümle ile sanki içimdeki beni konuşturuyordu.

Hal böyleyken kitapları seven her insan gibi içinde kitap satılan büyük küçük tüm dükkânlara ve tabii ki kütüphanelere ilgim hiç tükenmedi. Bu mekânlar benim için daima büyülü oldu.  Ülkemizde elimizin altında, kolayca ulaşabileceğimiz kütüphanelerin sayısının az olmasının eksikliğini hissettim her zaman. Gittiğim şehirlerde karşıma çıkan kütüphaneleri ziyaret etme, en azından şöyle bir uğrama alışkanlığımı ise hep sürdürdüm.

En yakın dostumun Barcelona’ya taşınması nedeniyle geçtiğimiz Kasım ayında yaptığım ziyaret sırasında da böyle bir şansım oldu. Aslında sanırım evi ile ilgili bana verdiği ilk detay binasının hemen karşısında bir kütüphane olduğuydu. Ziyaretim sırasında birlikte kütüphaneye gitme kararımızı, onun taşınmasının ardından yaptığımız ilk telefon görüşmelerinden birinde almıştık bile…

Kültür, sanat ve tarihin iç içe geçtiği şehirde her mahallenin kolayca ulaşılabilen bir kütüphanesi olduğu bilgisini edindim önce.  Kütüphane kartlarını ücretsiz olarak edinebiliyorsunuz. Bu kartlar şehrin gündeminde olan birçok kültürel aktiviteye ve mekânlara ücretsiz giriş imkânı sağlıyor. Bu da şehir halkını kütüphane kartı edinme konusunda teşvik ediyor. Kütüphaneler öğrencilere ve çalışanlara da hizmet edebilmek amacıyla 09.30-21.30 saatleri arasında açık. Şehirde yer alan kütüphaneler aynı zamanda çalışma ortamı sunduğu için açık olduğu saatler uzun.

Gelelim bizim ziyaret ettiğimiz kütüphaneye… Her katı farklı amaçlara ve farklı yaş gruplarına hizmet eden ve bu amaçların ihtiyaçlarına yönelik olarak düzenlenmiş ve dekore edilmiş dokuz katlı bir bina. Girdiğiniz anda içerideki atmosfer sizi etkisi altına alıyor.

Rahat ve aydınlık ortam, fiziksel şartlar davetkâr. Kütüphanenin sadece referans kitaplarının yer aldığı bir bina olmadığını hemen fark ediyorsunuz. Tüm gününüzü geçirmek için ihtiyaç duyduğunuz her şey var. Farklı hobiler için yaratılmış yaşayan alanlar özel ilgi alanlarınıza hitap ediyor. Çizgi romanların, filmlerin, magazin ve dergilerin yer aldığı alanlar her yaş grubunu kapsıyor.

İlk kata çıktığınızda çocuklar için hazırlanmış olan bölüm karşınıza çıkıyor. Oldukça renkli dizayn edilmiş ve çocuklarda okuma, araştırma isteği uyandıracak şekilde düzenlenmiş olan bu alan mesleğim gereği en çok ilgimi çeken bölüm bu oldu.

Binanın bir katı gazete, dergi, magazin ve DVD’lere ayrılmış. Yaş ortalamasının oldukça yüksek olduğunu gözlemlediğim bu katta insanlar gazetelerini okuyup gündemi takip ediyorlar. Yine bir diğer kat teknoloji alanı olarak hazırlanmış. Katta bulunan sınıflarda teknoloji konulu çeşitli eğitimler düzenleniyor.

Turist olarak gittiğim ve dilini bilmediğim bir şehir olmasına rağmen yarım günümü kütüphanede geçirmemi sağlayacak kadar renkli, huzur verici bu ortamdan tadı damağımda kalarak ayrıldım.

Okumak için bir ömrüm daha olması dileğimi saymazsam, ülkemizde de benzer okuma alanlarının artması en büyük dileğim...